Παραδοσιακή Εβραϊκη Συνοικία

«Μπαρμπούτα»

Στη βορειοδυτική άκρη της ανοικτής αυλής της εβραϊκής συνοικίας, με τα λιθόστρωτα σοκάκια και τα επιβλητικά αρχοντικά, ο επισκέπτης μπορεί να συναντήσει το πέτρινο κτήριο της παλιάς Εβραϊκής συναγωγής με τον πλούσιο και περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο.

Η συνοικία βρίσκεται δίπλα στην τοποθεσία Μπαρμπούτα, που οφείλει το όνομά της σε μία βρύση στην περιοχή η οποία διατηρείται ακόμα και σήμερα. Έτσι, με το πέρασμα του χρόνου οι δύο περιοχές ταυτίστηκαν έως ένα βαθμό στη συνείδηση του κόσμου. Τοποθετείται βορειοδυτικά στο χάρτη της πόλης, πλάι στον ποταμό Τριπόταμο.

Εβραϊκή Συναγωγή «Η αρχαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα»

Στην καρδιά της συνοικίας βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, της αρχαιότερης Συναγωγής της Βόρειας Ελλάδας, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από αυτή διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Σήμερα είναι κλειστή και ανοίγει μόνο όταν Εβραίοι ταξιδεύουν και έρχονται για να προσευχηθούν. Η παρουσία του εβραϊκού στοιχείου στην πόλη της Βέροιας είναι διαχρονική, με την πρώτη επίσημη μαρτυρία για την ύπαρξη εβραϊκής κοινότητας στην πόλη να καταγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου γίνεται ρητή αναφορά στις επισκέψεις του Απόστολου Παύλου στην πόλη με σκοπό να κηρύξει τον χριστιανισμό στους Εβραίους της περιοχής.

Μάλιστα, ένα από τα σημεία που δίδαξε ο Απόστολος των Εθνών πέρα από το γειτονικό «Βήμα του Απ. Παύλου» υπήρξε και ο χώρος της αρχαίας συναγωγής που πιστεύεται ότι βρισκόταν στο ίδιο σημείο με τη σημερινή συναγωγή. Η Εβραϊκή Συναγωγή με τη σημερινή της μορφή χτίστηκε το 1850, αποτελώντας την παλαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα και μια από τις παλαιότερες στην Ευρώπη. Η συναγωγή λειτουργούσε ως κέντρο της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της πολυάριθμης εβραϊκής κοινότητας της πόλης μέχρι την 1η Μάιου 1943, αποφράδα μέρα, κατά την οποία η πλειοψηφία των Εβραίων της Βέροιας πιάστηκαν από τις δυνάμεις κατοχής και κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, τερματίζοντας ουσιαστικά την μακραίωνη παρουσία τους στην πόλη.

Σήμερα, η λειτουργία της συναγωγής είναι διττή. Πρώτον, συνεχίζει κατά περίσταση να λειτουργεί ως λατρευτικός χώρος. Δεύτερον, αποτελεί ζωντανό μνημείο της διαχρονικής παρουσίας των Εβραίων στην πόλη και αντιπροσωπευτικό δείγμα της θρησκευτικής, αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής τους παράδοσης. Το εσωτερικό της συναγωγής είναι πραγματικά εντυπωσιακό και χαρακτηρίζεται από τα αυθεντικά ξυλόγλυπτα ταβάνια και τα ζωντανά μωσαϊκά πλακάκια. Εκεί, επίσης συναντάμε το Βήμα (Τεβά) το οποίο οριοθετείται από τις τέσσερις μαρμάρινες κολώνες στο κέντρο του ναού, το Εχάλ (Ιερή Κιβωτός) που είναι διακοσμημένο σύμφωνα με την τοπική παράδοση και τον παλιό και νέο γυναικωνίτη.