Βυζαντινές Εκκλησίες

Χριστός – Μονή του Σωτήρος Χριστού του Καλοθέτου

Μονόχωρος βυζαντινός ναός, αφιερωμένος στην Ανάσταση του Χριστού, ο οποίος κοσμείται τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά από σπάνιες τοιχογραφίες. Άρχισε να κτίζεται στα τέλη του 13ου αιώνα από τον Ξένο Ψαλιδά και ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια μετά, στις αρχές του 14ου αιώνα από τη σύζυγό του, Ευφροσύνη, όπως μαρτυρά η κτητορική επιγραφή του ναού. Εγκαινιάστηκε το 1315 από το Βεροιώτη Πατριάρχη Νήφωνα, ενώ οι αριστουργηματικές τοιχογραφίες του εσωτερικού διακόσμου αποτελούν έργο του μεγάλου Θεσσαλονικιού ζωγράφου Γεώργιου Καλλιέργη, ενός εκ των σημαντικότερων αγιογράφων της εποχής. Οι εξωτερικές αγιογραφίες φιλοτεχνήθηκαν το 1727, ολοκληρώνοντας τον εντυπωσιακό και σπάνιο διάκοσμο του ναού.

Μέγας Θεολόγος

Ο ναός του Μεγάλου Θεολόγου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μεσοβυζαντινά μνημεία της Βέροιας και χρονολογείται από τις αρχές του 13ου αιώνα. Από την αρχική μορφή του μνημείου, που διατηρήθηκε έως τις αρχές του 14ου αιώνα, διασώζεται πλέον μόνο το ιερό βήμα και μέρος του κεντρικού κλίτους της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, ενώ σήμερα έχει την όψη μονόχωρου ναού με δίρριχτη στέγη. Στο αρχικό σωζόμενο τμήμα διατηρείται επίσης ο ζωγραφικός διάκοσμος με τις εξαίσιες τοιχογραφίες που χρονολογούνται από το β’ τέταρτο του 13ου αιώνα έως τις αρχές του 14ου αιώνα. Από τις τοιχογραφίες ξεχωρίζουν η παράσταση της Παναγίας δεομένης με δυο αγγέλους, η Κοινωνία των Αποστόλων, η Ανάληψη, ο Ευαγγελισμός και η παράσταση του Αγίου Ιωάννη με τη Θεοτόκο.

Άγιος Βλάσιος

Από τους παλαιότερους ναούς της Βέροιας με πλούσιο ζωγραφικό διάκοσμο του 14ου, 16ου και 18ου αιώνα. Ο αρχικός ναός που χρονολογείται στις αρχές του 14ου αιώνα. Αποτελούσε αντιπροσωπευτικό δείγμα μονόχωρης ξυλόστεγης βασιλικής με ημιεξαγωγική κόγχη αλλά η μορφή του άλλαξε ριζικά τον 16ο αιώνα, ύστερα από σημαντικές παρεμβάσεις στο βόρειο και το δυτικό τοίχο. Στο αρχικό τμήμα του ναού, που διατηρείται μέχρι σήμερα, διασώζονται εξαίσιες τοιχογραφίες που χρονολογούνται γύρω στο έτος 1320 όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι παραστάσεις της ολόσωμης Θεοτόκου με το Χριστό στην αγκαλιά της και δυο σεβίζοντες αγγέλους, του Ευαγγελισμού, της Αναλήψεως, της Γέννησης και της Υπαπαντής καθώς και του ολόσωμου Αγίου Βλασίου, ως τιμώμενου αγίου. Στον 14ο αιώνα χρονολογούνται επίσης και οι σκηνές από τη ζωή του Αγίου Βλασίου.

Άγιοι Κύρηκος και Ιουλίττα

Ο ναός των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττας χτίστηκε το 14ο αιώνα από τον επίσκοπο Μακάριο όπως μαρτυρά η επιγραφή της εξωτερικής όψης του ιερού. Ο ναός αρχικά υπήρξε καθολικό σταυροπηγιακής μονής όπως μας πληροφορεί επιστολή του Πατριάρχη Αντώνιου του Δ΄ (1395), ενώ αργότερα από μονή μετατράπηκε σε ενοριακό ναό. Ο αρχικός ναός ανήκε στον αρχιτεκτονικό τύπο της σταυροειδούς εγγεγραμμένης με τρούλο και αποτελούσε το μοναδικό δείγμα αυτού του τύπου στη Βέροια. Ο τρούλος αργότερα έπεσε, πιθανόν κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, με το ναό να λαμβάνει τη μορφή μονόχωρου ξυλόστεγου πυρήνα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του μνημείου είναι ο πλούσιος κεραμοπλαστικός διάκοσμος στις τρεις αψίδες που βρίσκονται στην εξωτερική ανατολική όψη του μνημείου. Από τον τοιχογραφικό διάκοσμο του ναού, σήμερα διατηρούνται ελάχιστα δείγματα τοιχογραφιών, που χρονολογούνται στα μέσα του 14ου αιώνα, στην πρόθεση του ναού και του 15ου αιώνα στα εξωτερικά τμήματα του δυτικού και νοτίου τοίχου. Ωστόσο, διασώζεται μεγάλος αριθμός τοιχογραφιών με αγιογραφικές παραστάσεις του 16ου αιώνα, όταν ο ναός φιλοτεχνήθηκε εκ νέου το 1589 από τον άρχοντα κυρ Κωστή. Στο ναό διατηρείται επίσης τοιχογραφική παράσταση του 17ου αιώνα, όπου απεικονίζονται ένθρονοι ο Χριστός και η Παναγία.

Άγιος Γεώργιος του Άρχοντος Γραμματικού

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου «του άρχοντος Γραμματικού» κτίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα ενώ ακολούθησαν διάφορες κατασκευαστικές φάσεις κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα, οπότε ανασκευάστηκε και προεκτάθηκε. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη και πλούσιο τοιχογραφικό διάκοσμο, χαρακτηριστικά που τον κατατάσσουν ανάμεσα στους σημαντικότερους ναούς της Βέροιας. Οι σπάνιες τοιχογραφίες του Αγίου Γεωργίου «του άρχοντος Γραμματικού» χρονολογούνται από το έτος 1380 μέχρι και τις αρχές του 18ου αιώνα, ενώ ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες του νότιου τοίχου με παραστάσεις ολόσωμων μοναχών και μια σκηνή του Χριστού Ελκομένου.

Χριστός Αντιφωνητής

Ο βυζαντινός μονόχωρος ξυλόστεγος ναός, που αρχικά αποτελούσε καθολικό αστικής μονής, χρονολογείται στις αρχές του 14ου αιώνα, με την πρώτη τεκμηριωμένη γραπτή μαρτυρία για το ναό να προέρχεται από έγγραφο του 1326. Στη σημερινή μορφή, ο ναός δε διατηρεί στοιχεία της αρχικής διακόσμησης, ενώ όσες τοιχογραφίες σώζονται σήμερα χρονολογούνται στις αρχές και τα μέσα του 18ου αιώνα.

Άγιος Σάββας της Κυριώτισσας (Παναγία Κυριώτισσα)

 Από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Βέροιας, ο Άγιος Σάββας της Κυριώτισσας κτίστηκε στα μέσα του 14ου αιώνα και αρχικά αποτελούσε τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη πριν τις αλλεπάλληλες ανακατασκευές που υπέστη μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Από τον αρχικό ναό έχει διατηρηθεί, ύστερα από επισκευές. μόνο ο ανατολικός τοίχος, οι διαχωριστικοί τοίχοι του χώρου της πρόθεσης και του διακονικού, καθώς και η κόγχη του ιερού με τον εντυπωσιακό εξωτερικό κεραμοπλαστικό διάκοσμο, στον οποίο εντοπίζεται γραμμένο με πλίνθους, το συμπίλημα «ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΙΝΑ», το οποίο πιθανά να θέλει να αναδείξει τη μοναχή Ξένη Σουλτανίνα ως κτητόρισσα του ναού. Παρότι ο σημερινός ναός είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Αγίου Σάββα, η εκκλησία είναι ευρύτερα γνωστή ως Παναγία της Κυριώτισσας εδώ και αιώνες. Ο ναός κοσμείται από εξαίσιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα μερικές από τις οποίες ξεχωρίζουν για τα ρεαλιστικά τους χαρακτηριστικά στοιχείο που δε συναντάται ιδιαίτερα στη βυζαντινή παράδοση. Στο ναό επίσης φιλοξενούνται ορισμένες βυζαντινές εικόνες.

Ενοριακός Ναός Αγίου Γεωργίου

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου χρονολογείται στα μέσα περίπου του 14ου αιώνα και αρχικά είχε τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής, πριν αναμορφωθεί ριζικά κατά τον 16ο αιώνα. Παρά τις παρεμβάσεις που δέχτηκε στο χρόνο, διατηρεί σπάνιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, όπως είναι οι παραστάσεις του Ευαγγελισμού και το Άγιο Μανδήλιο στον ανατολικό τοίχο και του 16ου αιώνα, όπως οι εντυπωσιακές παραστάσεις της Ένθρονης Παναγίας και των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στον βόρειο τοίχο του ναού.

Αγία Παρασκευή (Μακαριώτισσας)

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής (Μακαριώτισσας) κτίστηκε το 14ο αιώνα και στην αρχική του μορφή υπήρξε μονόχωρος με ξύλινη στέγη. Οι σημαντικές παρεμβάσεις που δέχτηκε ο ναός σε διάφορες φάσεις μεταξύ 15ου και 18ου αιώνα άλλαξαν σημαντικά τη μορφή και το μέγεθός του, μετατρέποντας το, αρχικά, μονόχωρο σχήμα του, σε τρίκλιτη βασιλική. Στο μνημείο διατηρούνται πολύτιμες τοιχογραφίες από την εποχή της κατασκευής του, τον 14ο αιώνα μέχρι και τον 18ο αιώνα. Οι αγιογραφίες της Αγίας Παρασκευής ξεχωρίζουν για την πρωτοτυπία και τα έντονα χρώματά τους, ενώ κάποιες από αυτές διακρίνονται για το εκφραστικό ύφος των μορφών που αναπαριστούν.

Παναγία Δεξιά

Ο ναός της Παναγίας Δεξιάς κτίστηκε το 14ο αιώνα αλλά από την αρχική του μορφή διατηρείται μόνο μέρος του ιερού, το οποίο στη συνέχεια ενσωματώθηκε στο νέο μεγαλύτερο ναό. Ο σημερινός ναός έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής και ανεγέρθηκε, ύστερα από μερική κατεδάφιση του αρχικού ναού, στα τέλη του 18ου ή στις αρχές του 19ου αιώνα. Στο χώρο του ιερού διατηρούνται ελάχιστες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Στη βυζαντινή περίοδο χρονολογούνται επίσης οι δεσποτικές εικόνες στο τέμπλο του ναού καιοι παραστάσεις της Θεοτόκου και του Χριστού.

Άγιοι Θεόδωροι

 Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων κτίστηκε τον 15ο αιώνα αλλά οι σημαντικές παρεμβάσεις που δέχτηκε στην πορεία μετέτρεψαν το αρχικό μονόχωρο κτίσμα στον σημερινό δίκλιτο ναό με δίρριχτη στέγη. Διατηρεί σημαντικές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα όπου αναπαρίστανται άγιοι, μοναχοί και ιεράρχες. Υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες που φιλοτεχνήθηκαν μεταγενέστερα, κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, οι οποίες περιλαμβάνουν παραστάσεις όπως η Γέννηση της Θεοτόκου, ο Ευαγγελισμός και η Ανάληψη.

Άγιος Προκόπιος

 Ο ναός του Αγίου Προκοπίου κτίστηκε τον 14ο αιώνα και ήταν αρχικά μονόχωρος με ξύλινη στέγη. Μεταγενέστερα, ύστερα από τις αλλεπάλληλες επεμβάσεις που δέχτηκε μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα, απέκτησε το σχήμα τρίκλιτης βασιλικής, μορφή που διατηρεί μέχρι σήμερα. Οι παλαιότερες και σπουδαιότερες τοιχογραφίες βρίσκονται στον δυτικό τοίχο του αρχικού ναού και ανάγονται στο τέλος του 14ου αιώνα. Το 1589 και το 1607 ο ναός φιλοτεχνήθηκε εκ νέου με σημαντικές τοιχογραφίες που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, παραστάσεις όπως η Γέννηση, ο Ευαγγελισμός, η Άκρα Ταπείνωση και η Ανάληψη, καθώς και απεικονίσεις αγίων όπως οι Άγιοι Αχίλλειος, Κωνσταντίνος και Ελένη, Θεοδώρα, Μάμας κ.α.

Υπαπαντή (Παναγούδα)

Ο ναός της Υπαπαντής, όπως διατηρείται σήμερα, κτίστηκε το 15ο αιώνα πάνω στα θεμέλια δυο προγενέστερων ναών, ο παλαιότερος από τους οποίους ήταν μια παλαιοχριστιανική τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα. Διατηρεί σημαντικές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα οι οποίες κοσμούν την κόγχη του ιερού όπως η Θεοτόκος Πλατυτέρα, ο Ευαγγελισμός και οι Άγιοι Ρωμανός και Συμεών ο Στυλίτης. Το 1706 ο ναός φιλοτεχνήθηκε με νέες τοιχογραφίες από τις οποίες ξεχωρίζουν οι παραστάσεις της Υπαπαντής, του Ευαγγελισμού, της Γέννησης στο νότιο τοίχο, της Αποκαθήλωσης στο βόρειο τοίχο, καθώς και του Χριστού Ελκόμενου, της Σταύρωσης και της Κοίμησης της Θεοτόκου στον δυτικό τοίχο.

Άγιος Πατάπιος

Ο ναός του Αγίου Παταπίου κτίστηκε το 15ο αιώνα πάνω στα ερείπια δυο παλαιότερων θρησκευτικών κατασκευών, ενός παλαιοχριστιανικού βαπτιστηρίου του 4ου αιώνα και μιας μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αιώνα. Αρχικά διατηρούσε τη μορφή τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής αλλά στις αρχές του 16ου αιώνα ανακατασκευάστηκε διατηρώντας μόνο το ιερό το οποίο ενσωματώθηκε ως διακονικό στον νεότερο και μεγαλύτερο ναό. Ο Άγιος Πατάπιος διατηρεί σήμερα τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον αρχικό ναό τον 15ο αιώνα έως τον 18ο αιώνα. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες που σώζονται βρίσκονται στη βόρεια πλευρά του αρχικού κτίσματος και περιλαμβάνουν εντυπωσιακές παραστάσεις όπως εκείνες της Θεοτόκου, του Ευαγγελισμού και της Σταύρωσης, ενώ υπάρχουν μεταγενέστερες αγιογραφίες που χρονολογούνται στις αρχές του 17ου αιώνα, μεταξύ των οποίων, οι Άγιοι Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο Άγιος Πατάπιος με τη Θεοτόκο και το Χριστό.

Παναγία Περίβλεπτος

 Ο ναός της Παναγίας της Περιβλέπτου κτίστηκε τον 15ο αιώνα με τη μορφή τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής και συνιστά έναν από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά μνημεία της Βέροιας καθώς αποτελεί υπόδειγμα της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της πόλης. Διατηρεί ελάχιστες από τις αρχικές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα όπως επίσης και μερικές άλλες του 18ου αιώνα με τις παραστάσεις της Παναγίας της Περίβλεπτου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Βάπτισης και της Αποκαθήλωσης να ξεχωρίζουν. Το τέμπλο του ναού είναι επίσης φιλοτεχνημένο μ’ ένα σπάνιο από μορφολογικής και καλλιτεχνικής άποψης επιστύλιο με σκηνές Δωδεκαόρτου.

Παναγία Χαβιαρά

Ο ναός της Παναγίας της Χαβιαράς κτίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα και αρχικά είχε τη μορφή μονόχωρου ναού. Μεταγενέστερα, ύστερα από αλλεπάλληλες επεμβάσεις που έλαβαν χώρα στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα, ο ναός μετατράπηκε σε τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα, διατηρώντας μόνο τον αρχικό ανατολικό τοίχο του.Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού είναι ιδιαίτερα αξιόλογος με τις αγιογραφίες του 14ου αιώνα (Θεοτόκος, Ευαγγελισμός, Ανάληψη), του 15ου αιώνα (παραστάσεις Δευτέρας Παρουσίας) και του 16ου αιώνα (Υπαπαντή, Γέννηση, Βάπτιση, Κοίμηση της Θεοτόκου, Χριστός Ελκόμενος κ.α.) να ξεχωρίζουν ανάμεσά τους.

Παναγία Ευαγγελίστρια (Βαγγελίστρα)

Ο μονόχωρος ναός της Παναγίας της Ευαγγελίστριας κτίστηκε τον 14ο αιώνα αλλά στο πέρασμα του χρόνου άλλαξε σημαντικά η μορφή του, ύστερα από τις παρεμβάσεις που δέχτηκε, διατηρώντας σήμερα μόνο τον αρχικό νότιο τοίχο του. Το αρχικό διατηρητέο τμήμα του ναού κοσμείται από εξαιρετικές βυζαντινές τοιχογραφίες που αναπτύσσονται σε δυο στρώματα, ενώ στα νεότερα τμήματα του μνημείου συναντώνται τοιχογραφίες που ανάγονται στις αρχές και τα τέλη του 17 αιώνα.

Παναγία Γοργοεπήκοος

Ο ναός της Παναγίας της Γοργοεπηκόου κτίστηκε τον 15ο αιώνα και υπήρξε αρχικά μονόχωρος πριν την ριζική ανακατασκευή του στα τέλη του 18ου – αρχές του 19ου αιώνα, οπότε μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική με ξύλινο τέμπλο, διατηρώντας τον αρχικό ναό ως διακονικό του νεότερου. Στο αρχικό διατηρητέο τμήμα του ναού διατηρούνται τοιχογραφίες της Παναγίας από το 15ο αιώνα.

Άγιος Νικόλαος της Γούρνας

Ο αρχικά μονόχωρος ναός του Αγίου Νικολάου της Γούρνας κτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα και ύστερα από σημαντικές παρεμβάσεις στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου αιώνα έλαβε τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με ξύλινη δίρριχτη στέγη. Οι τοιχογραφίες της κόγχης του ιερού χρονολογούνται στα πρώτα χρόνια της κατασκευής του (15ος αιώνας) ενώ οι τοιχογραφίες που κοσμούν τον νάρθηκα του ναού με την νεκρική προσωπογραφία της περίφημης ντόπιας Βεροιώτισσας Βασίλως, που θεωρείται η κτητόρισσα του ναού, στα 1525. Διατηρούνται επίσης μεταγενέστερες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα.

Άγιος Γεώργιος ο «Μικρός» (Μακαριώτισσας)

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του «Μικρού» (Μακαριώτισσας), αρχικά μονόχωρος, κτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα. Στην πορεία, ύστερα από μια σειρά παρεμβάσεων μέχρι το 17ο αιώνα, διαμορφώθηκε σε τρίκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη, διατηρώντας μόνο το ιερό από την πρώτη κατασκευή του. Στο διατηρημένο από τον αρχικό ναό ιερό του 15ου αιώνα, σώζονται εξαιρετικές τοιχογραφίες, όπως της ολόσωμης Θεοτόκου, του Ευαγγελισμού και της Αναλήψεως, αλλά και των αγίων Γεωργίου, Ιωάννη Χρυσοστόμου, Νικολάου, Πολύκαρπου, Βλασίου, Γρηγορίου, του Γεροντίου και Σπυρίδωνα. Αργότερα, το 1643 προστέθηκαν παραστάσεις από το βίο του αγίου Γεωργίου στο βόρειο κλίτος του νεότερου ναού.

 

---

 

Παναγία Παλιοφορίτισσα ή Παντάνασσα

Ο ναός της Παναγίας Παλιοφορίτισσας ή Παντάνασσας κτίστηκε τον 15ο αιώνα αλλά μετά από σειρά σημαντικών παρεμβάσεων που έλαβαν χώρα κατά τον 18ο αιώνα άλλαξε η αρχική του μορφή και μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική. Οι παρεμβάσεις αυτές ήταν τόσο ριζικές που στοιχεία της αρχικής φάση του ναού είναι λιγότερο αντιληπτά σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο ναό της Βέροιας. Διατηρεί όμως τις αρχαιότερες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα, προσδίδοντας στο διάκοσμο του ναού ιδιαίτερη καλλιτεχνική και ιστορική αξία. Ο ναός επίσης κοσμείται από τοιχογραφίες του 16ου και του 18ου αιώνα (1705 και 1730).

Άγιος Ανδρέας (Κυριώτισσας)

Ο ναός του Αγίου Ανδρέα της ενορίας της Κυριώτισσας κτίστηκε τον 15ο αιώνα και αποτελεί το μικρότερο βυζαντινό ναό της πόλης. Αρχικά, είχε τη μορφή μονόχωρου ναού με ξύλινη στέγη αλλά στην πορεία ανακατασκευάστηκε και επεκτάθηκε. Από τις αρχικές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα σήμερα διατηρούνται σε κακή κατάσταση ελάχιστα δείγματα, ενώ οι περισσότερες αγιογραφίες εκείνης της περιόδου επικαλύφθηκαν από μεταγενέστερες του 1720.

Αγία Άννα

Χριστός ο Παντοκράτωρ

Ο ναός του Χριστού του Παντοκράτορα κτίστηκε τον 14ο αιώνα και αρχικά υπήρξε μονόχωρος με ξύλινη στέγη. Μεταγενέστερα υπέστη ριζικές παρεμβάσεις και μετατράπηκε σε δίκλιτη βασιλική. Τον 16ο αιώνα προστέθηκε το βόρειο κλίτος του ναού και γύρω στο 1687 κατασκευάστηκε η στοά στη νότια πλευρά του. Διατηρεί τοιχογραφίες του 16ου αιώνα, οι οποίες επικάλυψαν εκείνες του αρχικού ναού, που χρονολογούνται στο έτος 1687 στη νότια στοά, και κάποιες που χρονολογούνται στο έτος 1726 με παραστάσεις όπως η Κοίμηση και ο Ευαγγελισμόςτης Θεοτόκου, η Γέννηση, η Υπαπαντή και η Βάπτιση του Χριστού κ.α.

Άγιος Νικόλαος του άρχοντος Καλοκρατάς

Ο αρχικός ναός του Αγίου Νικολάου του άρχοντος Καλοκρατά κτίστηκε τον 14ο αιώνα αλλά στη συνέχεια επισκευάστηκε ριζικά και φιλοτεχνήθηκε με χορηγία του άρχοντα Κομνηνού Καλοκρατά το 1566, ο οποίος προσέδωσε στο ναό τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με ξύλινη στέγη. Διατηρεί ελάχιστες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα με το κυριότερο μέρος της τοιχογράφησης να ανάγεται στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα (1566). Ναός Αγίων Σπυρίδωνος, Νικολάου και Ελευθερίου.